Jaarverslag 2013

‘Niemand stuurde mij naar het Midden-Oosten, dus ging ik zelf maar’

Ieder medium heeft wel een buitenlandredactie, tientallen freelancers en vaste correspondenten. Het is dan ook niet makkelijk om in Nederland je plekje tussen alle Midden-Oosten journalisten te vinden. Toch besloot ik het te proberen, heel veel in Nederland te werken en tickets te boeken zodra ik geld had.

Nu moet je weten dat als ik iets wil, ik alles op alles zet. Passie. Een jaar lang was het werken, reizen, artikelen verkopen en opnieuw. Reflectie kon ik me niet veroorloven, laat staan rust. Het klinkt cliché, maar ik heb mezelf voor 100 % gegeven, en hierdoor had ik tijd voor niets.

Nu, aan het einde van een bevlogen jaar, reflecteer ik. Aan de hand van tien onderwerpen en bijbehorende artikelen (klik op de link en het stuk verschijnt) zien jullie ‘mijn 2013’. Wie geen zin heeft om alles na te lezen, kan ook direct naar het nawoord springen. Dit verslag is vooral voor mezelf, voor als de twijfel weer eens toeslaat.

Niemand stuurde mij naar het Midden-Oosten, dus ging ik zelf maar, werd mijn motto. En ik hoop dat ik deze gedachte nog heel lang mag koesteren.

APRIL/MEI

PKK-moeders willen hun kinderen terug

Toen de vredesonderhandelingen tussen de Turkse regering en de Koerdische PKK in volle gang waren, gingen fotografe Mariëlle van Uitert en ik naar Koerdisch Irak en Turkije. Het was de eerste keer dat ik samenwerkte met een fotograaf en een lokale fixer/vertaler.

In Diyarbakir, Roboski, Cizre en Mahmur bezochten we moeders die hun kinderen verloren hadden in de strijd die al tientallen jaren duurt. Heftige verhalen over onderdrukking, martelingen en geweld, waarbij de vrouwen ons huilend omhelsden omdat ze zo blij waren dat er iemand aandacht aan deze kwestie besteedde. Sommige moeders hebben nog steeds zoons of dochters binnen de PKK. Zij hopen hen ooit terug te zien.

In eerste instantie was geen enkel medium geïnteresseerd in deze artikelen, maar toen we verder keken dan Nederland verkochten we de verhalen alsnog aan MO* en Al Jazeera. Mijn naam op Al Jazeera, wat was ik trots. Later zou ik er nog meer geplaatst krijgen, maar dat wist ik toen nog niet.

Syrische Koerden vluchten naar Irak

De meeste journalisten bezoeken de Syrische vluchtelingenkampen in Turkije en Jordanië, vandaar dat ik en Mariëlle besloten de Syriërs in Koerdisch Irak op te zoeken. In Domiz wonen bijna alleen maar Syrische Koerden en die worden redelijk goed geholpen door de Koerdische regering. Hoewel het natuurlijk nooit prettig is om in een vluchtelingenkamp te wonen, waren de Syrische Koerden erg tevreden over de opvang. “Eerst vluchtten we naar Syrië en nu naar Irak. Wij Koerden helpen elkaar,’’ vertelden de bewoners constant.

Het ‘verbonden door het oorlogsleed’-idee werd de insteek van mijn verhaal. Naast het Algemeen Dagblad, werd het ook op Al Jazeera geplaatst.

Zelfverbranding onder Koerdische vrouwen

Een jaar eerder was ik ook al in Koerdisch Irak geweest omdat mijn vriendin Beri Shalmashi daar woont en werkt. Zij maakte toen een film over zelfverbranding onder vrouwen. Samen met Mariëlle besloot ik hierop door te gaan. Na eindeloze gesprekken met hulpinstanties, gingen we op goed geluk naar het ziekenhuis. Hier lagen doodongelukkige, verbrande vrouwen die zelfmoord wilden plegen, maar op het nippertje gered werden. De artikelen werden op Al-Monitor en in de Grazia geplaatst.

JUNI/JULI/AUGUSTUS

De Egyptische coup

Ik kom al jaren in Egypte, maar omdat ieder medium wel een vaste correspondent heeft, heb ik weinig kunnen schrijven over de revolutie. Daar kwam dit jaar verandering in. Al in april had ik mijn ticket voor 30 juni geboekt. Noem het intuïtie of puur geluk, maar Morsi werd afgezet door het leger en ik ben twee weken lang alleen maar aan het werk geweest voor Nederlandse en buitenlandse media. Ik schreef artikelen over de protesten (AD en Al-Monitor), massale uitloop van de hogere klasse, protesterende vrouwen en de verbitterde jeugd (AD en Al Monitor). Begin juli wist ik al dat de situatie uit de hand zou gaan lopen. Ik kreeg gelijk. Het leger viel de Moslimbroeders aan en tientallen demonstranten werden gedood. Dit herhaalde zich een paar keer.

Ik bleef bij mijn Nederlandse vriendin slapen, die al jaren in Egypte woont, en vroeg aan één van mijn Egyptische vrienden of hij me wilde helpen. Geld voor een fixer/vertaler had ik namelijk niet. Mijn vriendin heb ik amper gezien, zo druk had ik het.

SEPTEMBER

Dode Moslimbroeders en de macht van het leger

Terug in Nederland zat mijn hoofd nog in Egypte. Egyptische kennissen vertelden dat politieagenten willekeurig mensen oppakten. Vanachter mijn bureau in Nederland ging ik op zoek naar Egyptenaren die dit konden bevestigen. Ik stuitte op demonstranten die willekeurig gearresteerd werden en in de gevangenis zijn gemarteld. Dit artikel is op Al Jazeera en in de Belgische krant De Tijd geplaatst.

Een ander artikel dat ik in Nederland schreef, een opinie voor Joop.nl, was gericht aan mijn Egyptische vrienden. De brief ging over hun houding ten opzichte van Moslimbroeders en buitenlandse journalisten, die zij ervan beschuldigden partijdig te zijn. Het stuk werd goed gelezen en gedeeld.

Ook schreef ik een stukje over de gevaren voor journalisten in Syrië n.a.v. recente kidnapincidenten. Dat vond ik namelijk ook erg interessant.

NOVEMBER

Syrische tienerhuwelijken in Jordanië

In november vertrok ik voor een week naar Jordanië, waar ik in Amman bij familieleden van mijn Syrische vriendin bleef slapen. Een vriend van de familie nam een aantal dagen vrij en ging met me mee naar Za’atari, het tweede grootste vluchtelingenkamp in de wereld. In ruil daarvoor betaalde ik hem zijn dagloon, huurde ik een auto en nam ik hem na het werk mee uit.

Ik wilde doorgaan op het lot van Syrische vrouwen en meisjes, omdat er verhalen naar buiten kwamen over rijke Saudiërs die bruidjes kochten. Al na de eerste vraag die ik stelde, stuitte ik op iets anders: tienerbruidjes. Meisjes van amper 15 jaar trouwden uit wanhoop met kampgenoten om zich te beschermen tegen verkrachting en mannen van buitenaf (zoals die Saudiërs). Iedere dag vond er wel een bruiloft plaats.

Nederlandse kranten waren er niet in geïnteresseerd, maar Al Jazeera en de Grazia wilden het wel hebben. Ook schreef ik een artikel over het tekort aan babymelk voor Al-Monitor en een algemeen artikel voor De Moslimkrant.

Syriërs in de Jordaanse steden

In Jordanië woont het overgrote deel van de Syrische vluchtelingen niet in kampen, maar in normale huizen in steden en dorpen. Omdat dit soort reportages amper in de media verschijnen, besloot ik er een verhaal over te maken. Ik reisde door heel Jordanië en sprak met rijke Syriërs in mooie huizen, arme Syriërs in tentjes en middenklasse Syriërs. Jordanië bezwijkt haast onder de massale toestroom van vluchtelingen. Huurprijzen zijn verdrievoudigd en de lokale bewoners verliezen hun banen.

Nederlandse kranten gaven (ondanks eerdere toezeggingen) aan dat ze niet geïnteresseerd waren. Gelukkig gold dit niet voor buitenlandse media. De artikelen zijn onder andere op Al-Monitor, MO* en in De Tijd verschenen.

Gewonde Syriërs in Jordaanse ziekenhuizen

Mijn Syrische kennis vertelde me dat veel gewonde Syriërs in Jordaanse ziekenhuizen liggen. Zij worden vanaf de grens in een sneltreinvaart overgebracht naar Amman. Ik en mijn ‘fixer’ Ziad liepen twee dagen lang alle ziekenhuizen af. We spraken met gewonde kinderen, jongens die geen benen meer hadden en moeders die hun kinderen verloren.

De gewonde Amal (4) was één van de meisjes die ik bezocht. Zij lag samen met een ander meisje op een kamer in het ziekenhuis. Haar zus werd neergeschoten en overleefde het niet. Na het schrijven van mijn eerste artikel voor Al-Monitor kreeg ik een onbestemd gevoel. Ik wilde persoonlijke ervaringen kwijt, dingen die ik voelde, omdat mensen het dan beter zouden begrijpen. De persoonlijke versie van dit artikel verscheen op Joop.nl.

Egyptische activisten keren zich tegen het leger

Na Jordanië ging ik direct door naar Egypte, waar op dat moment een verschuiving plaatsvond. Activisten werden massaal opgepakt en keerden zich tegen het leger. De spanningen liepen hoog op. Ik maakte een reportage voor Al-Monitor over activisten die terugkeerden naar Tahrir, maar kon het niet laten om een rechtszaak bij te wonen en in mijn artikel  een ‘ander soort’ activist aandacht te geven. Deze MB-supporter zit al maanden onterecht vast. Omar Assaf verdient dezelfde aandacht als bekende activisten en kreeg daarom zijn eigen artikel op Al-Monitor.

Eigenlijk beschouw ik mijn tweede reis naar Egypte in 2013 als een mislukking. Ik wilde veel, maar weinig lukte. Mijn aanvraag voor het Postcode Loterij Fonds voor Journalisten werd weer afgewezen (er kwam al ‘veel nieuws’ uit het M-O) en ik kon me weer geen fixer/vertaler veroorloven. Hierdoor werd ik nog afhankelijker van vrienden, die de protesten achter zich hadden gelaten. Na vier weken had ik het wel gezien en keerde ik terug naar Nederland, maar niet voordat ik een artikel over Syrische bootvluchtelingen in Egypte naar Al Jazeera had gestuurd. Een MB-supporter die ik eerder geïnterviewd had, wilde de interviews met Syriërs in Cairo voor me vertalen.

DECEMBER

Martelingen in de Syrische gevangenis

Net voor kerst zou ik met een stichting meegaan naar Damascus, maar besloot ik de reis te annuleren. Over mijn twijfels en angsten wil weinig kwijt. Wel kan ik zeggen dat ik het -als freelancer- niet aandurfde om de oorlog op te zoeken, hoeveel artikelen en publiciteit het me ook zou opleveren. Andere freelance journalisten gaan wel naar Syrië (soms ook om naam te maken), maar ik ben niet zo gevoelig voor wat anderen doen. In plaats daarvan bleef ik thuis en deed ik onderzoek naar iets waar ik normaal gesproken amper tijd voor heb: martelingen in de Syrische gevangenis. Hiervoor interviewde ik Syrische activisten die eerder in de gevangenis hebben gezeten en familieleden van mensen die spoorloos zijn verdwenen. Pijnlijke, gruwelijke verhalen. Het artikel staat sinds een paar dagen op Al Jazeera.

Een paar maanden geleden schreef ik voor De Tijd een artikel over de angst voor een Amerikaanse inval in Syrië. Een vervolgverhaal over hetzelfde Syrische gezin verschijnt binnenkort in het magazine van De Tijd, als een soort van terugblik op 2013. Heel 2013 draaide voor mij om Syrië, dus deze afsluiter past er precies bij.

Nawoord

2013 was het jaar waarin ik overwerkt naar het buitenland vertrok, ter plaatse drie keer zo hard moest werken om uit de kosten te komen en ik soms jaloers was op journalisten die wel (financiële) steun kregen van redacties. Het was het jaar waarin ik te maken kreeg met teleurstellingen en twijfels en waarin ik nooit halsoverkop kon vertrekken, maar alles zorgvuldig moest plannen en berekenen. Het was het jaar waarin ik bijna vijftig buitenlandartikelen schreef en ook honderden korte en lange stukken over Rotterdam.

2013 was het jaar waarin ik in het buitenland enthousiast uit mijn bed sprong en in Nederland soms niet inzag waarom ik er überhaupt uit moest komen. Het was het jaar waarin ik na een akkoord huppelde van blijdschap en vloekte wanneer er geen interesse voor mijn verhaal bleek te zijn. Het was het jaar van de pieken en dalen, successen en flaters en overpeinzingen en in het diepe springen. Waar de ene deur dichtging (Nederlandse media) ging een andere deur open (buitenlandse media). Zolang ik over het Midden-Oosten kon schrijven, ging het goed met mij. Daar draaide het in 2013 allemaal om.

Maar 2013 was ook het jaar waarin ik het Midden-Oosten écht heb leren kennen, juist omdat ik bij lokale vrienden of kennissen sliep en met hen op pad ging. Het was het jaar waarin ik me, met de beperkte middelen die ik had, verbaasde over mijn eigen kunnen en inzichten. Ik schreef wat ik wilde schrijven, kreeg complimentjes van redacties, twitteraars en mensen uit het vak. Mijn vertalers werden mijn vrienden en mijn vriendschappen in het buitenland werden nog hechter. Het was een mooi en leerzaam jaar, maar wel eentje waarin ik te weinig van mijn succes genoten heb, en daarom doe ik het nu.

Er zijn zoveel mensen die ik moet bedanken en daarom bedank ik jullie maar allemaal. Ik wens jullie een gelukkig Nieuwjaar.

Brenda

Please follow and like us:
error8
fb-share-icon20
Tweet 20
fb-share-icon20

You Might Also Like

Leave a Reply

Brenda\\\\\\\'s Anti-spam *

Back to top