De moordvrouwen van IS
Publicatie: Trouw
HIGHLIGHT: Nu het kalifaat afbrokkelt, gaat IS vrouwen inzetten voor aanslagen. Niet alleen in het Midden-Oosten, ook in Europa, verwacht Brenda Stoter.
Terreurgroep Islamitische Staat (IS) wist in korte tijd tienduizenden jihadisten uit alle delen van de wereld aan zich te binden. Die toestroom veranderde het jihadisme. Mannen die zich voorheen bij terreurorganisaties als Al-Qaida aansloten en op jihad gingen naar Pakistan, Tsjetsjenië of Afghanistan, deden dat bijna altijd alleen. Maar doordat Syrië makkelijk via Turkije te bereiken was, IS daar grondgebied bezat en de leiders herhaaldelijk zeiden dat iedereen met dezelfde ideologie welkom was, sloten ook meisjes en vrouwen zich aan.
Nadat IS-leider Abu Bakr Al-Baghdadi in juni 2014 in grote delen van Syrië en Irak het kalifaat had afgekondigd, trouwden sommige meisjes er met een strijder, andere reisden hun partner achterna. Ook complete gezinnen reisden af om daar een ultrareligieus huisje-boompje-beestje leven te leiden. Het ideaal van de ‘familiejihad’ is ook wat de Khansaa-brigade, de zedenpolitie van IS, in haar manifest voor vrouwen benadrukt: de primaire rol voor vrouwen is binnenshuis. Vrouwen zorgen voor de mannen en kinderen, en dragen op die manier bij aan de opbouw van het zelfverklaarde kalifaat. Ze mogen werken, bijvoorbeeld als dokter of lerares, maar alleen als het noodzakelijk is. Het front is alleen voor mannen.
De vraag is of dit zo blijft. De gloriedagen van het kalifaat zijn voorbij. De terreurgroep heeft de afgelopen twee jaar zware verliezen geleden op het slagveld: de grootste stad die IS bezit, Mosul, zal naar verwachting op afzienbare termijn vallen.
Een van de gevolgen van het krimpende kalifaat en de gefrustreerde territoriale ambities is dat teruggekeerde IS-strijders zullen proberen meer aanslagen in Europa te plegen. Gebruikmakend van de vluchtelingenstroom heeft IS tientallen strijders naar Europa gestuurd om aanslagen te plegen, waarschuwde afgelopen week de Nationaal Coördinator Terrorisme en Veiligheid (NCTV); ook voor Nederland geldt een verhoogde dreiging.
Het is te verwachten dat naarmate de terreurgroep terrein verliest, vrouwen gaan meevechten op het slagveld of ingezet worden voor het plegen van aanslagen – niet alleen in het Midden-Oosten, maar ook in Europa. Ook kinderen komen in aanmerking om aanslagen te plegen, zoals bleek in augustus, toen een tiener zichzelf opblies tijdens een Koerdische bruiloft in Gaziantep.
De eerste aanwijzingen dat meer vrouwen zullen worden ingezet zijn er al.
In september werd in Frankrijk een vrouwelijke terreurcel opgerold. Vier vrouwen zijn aangehouden, omdat ze zich met een auto gevuld met gasflessen hadden willen opblazen in de buurt van het Gare de Lyon in de hoofdstad. Volgens de Parijse hoofdofficier van justitie kregen zij opdracht van Rachid Kassim, een Franse IS-strijder die ervan verdacht wordt ook opdracht te hebben gegeven tot de aanval op een kerk in het Normandische Saint-Etienne-du-Rouvray, waar een 84-jarige priester de keel werd doorgesneden.
“Hoe komt het dat vrouwen meer eergevoel hebben dan jullie?”, zo vroeg Kassim, die
vanuit Syrië sympathisanten aanspoort om aanslagen te plegen, na de aanhouding van de vrouwen. “Waar zijn de mannen?”, schreef hij in een bericht op Telegram, duidelijk bedoeld aan zijn mannelijke volgers.
Hoewel IS vrouwen nog niet heeft ingezet binnen Irak en Syrië, staat in het Khansaa-document dat vrouwen een gevechtsrol kunnen krijgen zodra de ummah, de moslimgemeenschap, in gevaar is. De imams vaardigen dan een fatwa uit. “Vrouwen mogen deelnemen aan de jihad als de vijand haar land aanvalt en er niet genoeg mannen zijn om het te verdedigen, zoals de gezegende vrouwen in Irak en Tsjetsjenië met grote droefheid deden”, schrijven de leden van Khansaa, een brigade die geheel uit vrouwen bestaat.
Het is duidelijk dat IS speelt met de gedachte om vrouwen in te zetten. De voorbeelden zijn veelzeggend: de Tsjetsjeense Zwarte Weduwen zijn veelvuldig betrokken geweest bij terreurdaden, zoals de gijzelingen in het Doebrovkatheater in Moskou en op een basisschool in Beslan. Hierbij kwamen honderden gijzelaars om. Binnen IS’ voorloperorganisatie Al-Qaida in Irak werden tussen 2003 en 2009 tientallen zelfmoordaanslagen gepleegd door vrouwen. De Belgische Muriel Degauque, die zichzelf opblies in 2005, was daar een van.
Over IS-jihadistes wordt vaak simplistisch gedacht. Zo beweerde CNN-journalist Carol Costello dat IS-strijders westerse moslima’s proberen te lokken door foto’s van schattige katten en potten Nutella te delen op sociale media. Anderen spreken tot op de dag van vandaag nog over ‘jihadbruiden’, een term die suggereert dat vrouwen en meisjes daar vooral heen zijn gegaan omdat ze verliefd werden op een strijder, en niet uit religieus-politieke overtuigingen. Terwijl het trouwen slechts onderdeel is van een groter project, namelijk het opbouwen en in stand houden van een islamitische staat.
Volgens terrorismedeskundige Beatrice de Graaf worden vrouwen binnen terreurnetwerken neergezet als extreem gevaarlijk, of juist gebagatelliseerd. In haar boek ‘Gevaarlijke vrouwen’ legt De Graaf tien terrorismeverdachten onder de loep. “Terroristische vrouwen worden zelden of nooit objectief beoordeeld om wat ze hebben gedaan. Er bestaan maar twee opties: vrouwen zijn moeders, geliefden en voortbrengers van leven, of ze zijn verleidsters, avonturiers, of volstrekt verdorven om die weg van het geweld te kiezen. Die collectieve reflexen zie je steeds terug”, zei ze in een interview met Trouw in 2012.
De Amerikaanse onderzoekers Pedro Manrique en Zhenfeng Cao van de Universiteit van Miami menen dat vrouwen allesbehalve onnozele meelopers zijn. In hun onderzoek constateren zij dat vrouwelijke terroristen gemiddeld met meer leden in contact staan dan hun mannelijke collega’s. Zij spelen daarom een centralere rol in de verspreiding van propagandamateriaal, zoals video- en audiofragmenten, maar ook bij het doorsluizen van geld, ander materieel en opdrachten aan mensen die een aanslag moeten plegen. De conclusie? Vrouwelijke terroristen weten vaak juist heel goed waar ze mee bezig zijn.
IS-vrouwen verdedigen het gebruik van geweld ook op social media: zij vinden juist dat dit de ‘regels en wetten van Allah’ zijn. Zo zag ik twee jaar geleden op Facebook dat de toen 18-jarige Nederlandse jihadiste Sara (weduwe van de gesneuvelde Belgische jihadist Brian de Mulder) een nieuwe taak van IS had gekregen: zweepslagen uitdelen. Zeven Syrische vrouwen (‘onruststokers’) werden volgens de shariawetgeving veroordeeld tot vijftien of dertig zweepslagen omdat ze elkaar bevochten en uitscholden. Een leuke nieuwe ervaring, schreef Sara op haar pagina.
Naast alle updates over het alledaagse leven in het kalifaat, komen de aspiraties van een aantal buitenlandse jihadistes ook duidelijk tot uiting in hun gewelddadige retoriek op social media. De Britse jihadiste Khadija Dare zei na de brute onthoofding van de Amerikaanse journalist James Foley dat ze de eerste Britse vrouw wilde zijn die een westerling doodt. En Dare’s voormalige landgenoot Sally Jones, die in 2013 met haar zoontje naar Syrië vertrok, meldde meermalen zelf ook in actie te willen komen. “Jullie christenen verdienen het om onthoofd te worden met een bot mes, waarna jullie hoofden op de hekken van Raqqa worden gespietst. Kom hier en ik zal het voor jullie doen”, schreef ze op social media. Raqqa is de ‘hoofdstad’ van het kalifaat, dat nu mikpunt is van de Arabisch-Koerdische alliantie die tegen IS vecht.
De Belgische Kaoutar Bioui liet geregeld van zich horen vanuit Raqqa, waar haar man, Sharia4Belgium-kopstuk Hicham Chaib, inmiddels in de IS-rangen is opgeklommen tot hoofd van de religieuze politie. Zij riep herhaaldelijk andere vrouwen op naar het kalifaat af te reizen. Op Facebook toonde ze enthousiast een cadeautje van haar man: een bomgordel.
Als IS groen licht geeft om in actie te komen, wat zou deze vrouwen daarvan weerhouden? Gerede kans dat zij, onder het mom van ‘zelfverdediging’, aanslagen plegen of mee zullen vechten zodra ze de kans krijgen. Wat hebben ze nog te verliezen als het kalifaat instort?
Natuurlijk, er zijn genoeg meisjes en vrouwen naar Syrië gegaan in een vlaag van naïviteit. Het kan behoorlijk nijpend worden voor de spijtoptanten die nu geen kant meer op kunnen. Een vader van een jihadiste vertelde mij laatst dat zijn dochter al een paar keer heeft geprobeerd te vluchten, maar dat dit mislukt is. IS laat hen niet zomaar gaan (vrouwen mogen ook niet alleen reizen) en naarmate de strijd voortduurt zullen zij steeds meer worden ingesloten door regerings- en oppositiegroepen, met alle gevolgen van dien.
In zijn rapport ‘Leven bij Isis, de mythe ontrafeld’ constateerde de AIVD in januari dat vrouwen vooralsnog niet actief deelnamen aan de strijd, maar wel wapentraining kregen. Volgens Syrische media-activisten van de groep Sound and Picture zijn er eind vorig jaar twee extra trainingskampen voor vrouwen geopend in en buiten Raqqa. “Syrische vrouwen in het gebied zeggen dat IS-vrouwen hen proberen over te halen om zich op te geven voor een militair kamp. In ruil daarvoor krijgen ze financiële steun voor hun familie”, aldus Tim Ramadan, een activist die onder een schuilnaam verslag doet vanuit Raqqa. Hij is ervan overtuigd dat IS-vrouwen al dan niet gedwongen in actie zullen komen, vertelt hij op Facebook: “Persoonlijk denk ik dat IS hen gaat inzetten als de strijd om Raqqa begint.”
Uitreizigers vanuit Nederland zijn er nu nauwelijks meer, zei NCTV Dick Schoof maandag in het NOS Radio 1 Journaal. De meeste – vrouwen en mannen – worden vroegtijdig opgemerkt en tegengehouden als ze proberen af te reizen. Het is niet alleen minder aantrekkelijk om naar het gebied te reizen, verscherpte grenscontroles van buurland Turkije en het verlies van al het IS-grondgebied aan de Turkse grens, maken het voor aspirant-jihadistes moeilijk om het kalifaat te bereiken.
Sommige van hen zullen, nu ze niet naar Syrië kunnen, op zoek gaan naar alternatieven om IS te steunen. De herhaalde oproepen van IS-leiders om aanslagen te plegen in eigen land bereiken immers niet alleen mannelijke sympathisanten. De terreurorganisatie rekruteert in België nu ook onder minderjarigen om daar aanslagen te plegen, jongens én meisjes. Het Belgische OM maakte vorige maand bekend dat het een tiental dossiers heeft geopend van pogingen tot ronselen via sociale media.
Een praktische reden om vrouwen en meisjes in te zetten bij aanslagen is dat ze minder argwaan wekken dan mannen en makkelijker door veiligheidscontroles kunnen glippen.
Een Duits meisje stak begin dit jaar een politieagent neer. De toen 16-jarige tiener probeerde in januari via Turkije naar Syrië te reizen, maar werd door IS-leden in Istanbul geïnstrueerd om thuis een ‘martelaarsoperatie’ uit te voeren.
In Marokko werd laatst ook een cel van jonge vrouwelijke aanhangers opgerold. Zij waren van plan om zelfmoordaanslagen te plegen tijdens de parlementsverkiezingen begin oktober. De meeste leden waren minderjarige meiden die via het internet getrouwd zouden zijn met IS-leden.
Het is niet zeker of dit incidenten zijn of het begin van een geheel nieuwe trend. Maar wie de terreurorganisatie de afgelopen jaren heeft gevolgd, weet dat zij zich snel aanpast aan veranderende omstandigheden. De in september opgerolde vrouwelijke Franse terreurcel lijkt te bevestigen: de eerste grote jihadistische aanslag in Europa gepleegd door een vrouw is een kwestie van tijd.
8
20
20
20
Leave a Reply